CẨN THẬN VỚI NĂNG LƯỢNG "XẤU" TỪ MẠNG XÃ HỘI
Mạng xã hội dường như đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống như Zalo, facebook, Instagram… Trừ những người làm việc, bán hàng trên nền tảng mạng xã hội, số còn lại “lướt” mạng giải trí như một phản xạ, thậm chí không có chủ đích.
Một đêm thao thức
Gần 23 giờ đêm ngày 6/3, một nhóm zalo của những người bạn thân nháo nhác hỏi nhau vì sao không vào được Facebook. Một nhóm, rồi hai nhóm, rồi ba, bốn nhóm zalo khác cũng náo loạn vì nhiều người tưởng bị hack Facebook. Một sự cố toàn cầu của một trang xã hội mà khiến hàng triệu người phấp phỏng, lo lắng.
Vào lúc sắp về khuya, khung giờ đáng ra phải chìm sâu vào giấc ngủ, một lượng người không nhỏ vẫn dán mắt vào màn hình, bất ngờ lo âu, sốt sắng, sợ hãi… Có người bần thần vì sợ sắp mất một điều gì đó vô cùng quan trọng.
Mạng xã hội (MXH) trong đời sống hiện nay dường như đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày. Nhiều người dành hàng giờ đồng hồ để chuyển đổi liên tục giữa các ứng dụng, cố gắng cập nhật những gì đang diễn ra trong vòng kết nối riêng tư và cả thế giới rộng lớn xung quanh. Người ta nói chuyện với nhau qua mạng, hỏi han nhau qua mạng, động viên nhau qua mạng… Chưa bao giờ, việc mời bạn bè và gia đình tham dự bữa tiệc sinh nhật hay mời cưới, thậm chí thông báo hiếu, hỉ cso thể nhanh chóng đến thế chỉ bằng một bài chia sẻ nhỏ.
MXH cũng là cách mà con người ngày nay, từ già đến trẻ kết nối và chia sẻ cuộc sống của mình với người khác. Khắp các con phố, không khó để bắt gặp hình ảnh các bạn trẻ đi chơi, đi uống cafe với nhau trong cùng một không gian, mỗi người cầm trên tay một chiếc điện thoại và lướt Facebook, zalo, tiktok, đăng ảnh… Thay vì chuyện trò hỏi thăm nhau, tâm sự chia sẻ cùng nhau thì tất cả “cắm mặt vào thế giới ảo.
Theo Ts Chuyên gia tâm lý Vũ Việt Anh, Tổng giám đốc Học viện Thành Công, chúng ta không thể phủ nhận mặt tích cực của MXH như giúp mọi người cập nhật được những tin tức hàng ngày, lưu giữ những kỷ niệm đẹp được ghi lại bằng những bức ảnh hay video thú vị. Đó cũng là nơi giao lưu kết bạn, trò chuyện học hỏi vô cùng hiệu quả, kết nối những con người chưa từng quen biết nhưng vì cùng chung sở thích, đam mê mà rút ngắn khoảng cách, mang con người lại gần nhau hơn. Facebook được các bạn trẻ sử dụng để tìm kiếm thông tin học tập với những bài chia sẻ hay, bổ ích, những trích dẫn, kinh nghiệm học tập vô cùng lý thú. Nhiều bạn còn tận dụng tài khoản của mình để kinh doanh, vừa mang lại nguồn thu nhập vừa học hỏi được nhiều kinh nghiệm bán hàng qua mạng.
Thao túng tâm lý người dùng
“Mục đích ban đầu của các trang MXH là nhật ký cá nhân, thể hiện bản than, là cánh cửa để mọi người có thể tìm hiểu quan điểm sống, phong cách sống của người khác. Mọi người có cơ hội khám phá bản thân và tự do thể hiện bản thân trên Facebook, Instagram hay tiktok… Thế nhưng, kết quả của việc dành nhiều thời gian kết nối với mạng xã hội sẽ khiến bạn xa dần cuộc sống thực”, Ts Vũ Việt Anh chia sẻ.
Theo Ts Vũ Việt Anh, “MXH, sắp tới là trí tuệ nhân tạo (AI) luôn gây “nghiện” khủng khiếp vì nó khuyến khích sự khám phá của con người. Facebook, AI còn có “tài năng” theo dõi tâm lý, hành vi, thói quen của người dùng, đáp ứng bất cứ thứ gì mà người dùng đang tìm kiếm. Sức hấp dẫn của MH được xây dựng dựa vào hành vi thói quen của người dùng, gọi nôm na là thao túng tâm lý người dùng, khiến mọi người bị cuốn vào đó, không cưỡng lại được.”
Đa số mọi người “nghiện” MXH vì chỉ cần vài động tác với tay lấy điện thoại, vào mạng là được thỏa mãn nhu cầu giải trí mà đôi khi không cần có mục đích cụ thể cho công việc hay gia tăng sự kết nối… Việc lướt Instagram, Facebook… trong nhiều giờ có vẻ chỉ là vô ích, nhưng những tác động ngắn hạn và dài hạn lên não bộ của người dùng lại cho thấy điều ngược lại.
Ts Vũ Việt Anh phân tích, đầu tiên, khi sa đà vào MXH, giữa nhiều luồng thông tin đa chiều, người dùng sẽ mất tập trung, căng thẳng, stress, lo âu… Có một hiệu ứng được gọi là “áp lực ngang hàng” ảnh hưởng rất tiêu cực đến giới trẻ. Khi vào mạng quá nhiều, người ta có tâm lý so sánh nhau, ngờ vực nhau, tự ti về bản thân, nảy sinh suy nghĩ tiêu cực không bằng bạn bằng bè, nhiều người không còn muốn phấn đấu nữa… Rồi Fake news (tin giả) tràn lan, hiệu ứng Momo, thử thách Cá voi xanh (Blue Whale Challenge) dạy trẻ em tự tử qua youtube… là những mặt trái khủng khiếp mà MXH đem đến.
“Việt Nam đang là một trong những quốc gia dùng Internet lớn hàng đầu châu Á. Tỷ lệ người dân chuyển đổi từ mua sắm truyền thống sang mua sắm trên mạng ở các nước lân cận thường chiếm dưới 30%, riêng tại Việt Nam lên đến 46%... Chúng ta đang trao đổi, mua bán qua mạng vô cùng đông đảo. Đã có thống kê người Việt Nam dành hơn 2 tiếng đồng hồ vào Facebook, đó là con số trung bình, rất nhiều người vào Facebook từ 7 – 10 giờ đồng hồ… MXH đang dần làm thay đổi thói quen sinh hoạt của mọi người, phổ biến nhất là thức đêm không ngủ. Điều này gây rối loạn giấc ngủ, thay đổi sinh lý, sức khỏe tinh thần, cả nòi giống.
Chấm dứt lối sống lười biếng
Theo Ts Vũ Việt Anh, thời đại công nghệ 4.0 không thể không sử dụng công nghệ. Việc trải nghiệm MXH là một cách để không bị tụt hậu, cập nhật nhanh chóng các thông tin xã hội. Nhưng chìm sâu vào MXH, dành quá nhiều thời gian giải trí vào thế giới ảo, con người trở nên lười biếng, ngại hoạt động, ngại giao tiếp với thế giới bên ngoài. Phải làm sao giới hạn được thời gian sử dụng MXH, đồng thời dịch chuyển năng lượng tích cực sang những hoạt động lành mạnh khác để sức khỏe, tinh thần ổn định.
Muốn thay đổi thói quen phải làm sao thay đổi được nhận thức, tự nhận thức tự khắc thay đổi hành vi lối sống. Phải tăng cường các buổi nói chuyện, chia sẻ… để mọi người tự nhận thức, tự điều chỉnh. “Tôi đã có rất nhiều buổi nói chuyện với học sinh, với các bạn lứa tuổi dậy thì, với nhiều cơ quan, đoàn thể tại Hà Nội, Tp HCM, Đà Nẵng… Chúng tôi thường hướng dẫn mọi người vẽ vòng tròn hạnh phúc, trong vòng tròn đó tự chia ra thời gian cho gia đình, cho bạn bè, cho học hành, vui chơi… Ai có hình tròn chưa đều, chưa tròn trịa sẽ tự nhìn vào đó để điều chỉnh và thay đổi để cuộc sống hạnh phúc hơn” – Ts Vũ Việt Anh cho biết.
Ts Vũ Việt Anh đưa ra lời khuyên “Phải hiểu rằng, mạng xã hội chỉ là công cụ kết nối, phục vụ cuộc sống, đừng biến nó thành kẻ điều khiển vô hình và chi phối đời sống của mình”
Ông nói thêm: “Hãy làm sao để cuộc sống của bạn trở nên sinh động mỗi ngày, với đời sống tinh thần phong phú và hạnh phúc. Tăng cường giao tiếp, tương tác với người thân, bạn bè, tăng cường chia sẻ cảm xúc, suy nghĩ và trải nghiệm của mình trực tiếp thay vì viết status trên facebook, nó giúp giải tỏa căng thẳng rất nhanh, đem đến cho chúng ta cảm giác vui vẻ và được hỗ trợ. Cố gắng tham gia các hoạt động tập thể, tạo niềm vui và sự gắn kết. Tham gia các hoạt động cộng đồng, chăm chỉ tập thể dục thường xuyên thay vì ngồi lì ở nhà lướt mạng sẽ giúp con người giải phóng endorphins – hormone, nhận lại cảm giác hạnh phúc, giảm stress, đồng thời cải thiện chất lượng giấc ngủ, tăng cường sức khỏe tổng thể. Và điều quan trọng hơn, đó là phải ngủ đủ giấc. Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi sức khỏe tinh thần, giúp bạn tỉnh táo, tập trung và cải thiện tâm trạng.
Bài viết trên báo Ngaynay.vn